Την άλωση της Κωνσταντινούπολης (1453) ακολούθησε η ανασφάλεια και ο τρόμος.
Όσοι γλίτωσαν από τη σφαγή ή την αιχμαλωσία, εγκατέλειψαν τις εστίες τους με οποιονδήποτε τρόπο μπορούσαν. Έτσι η Πόλη σχεδόν ερημώθηκε. Ο Μωάμεθ Β΄ όμως, θέλοντας να την κάνει πρωτεύουσα του κράτους του, ζήτησε από τους κατοίκους να γυρίσουν πίσω. Υποσχόταν ακόμη ότι θα τους δώσει τα σπίτια τους και εγγύηση για τη ζωή τους. Κάποιοι τότε γύρισαν και η ρημαγμένη πρωτεύουσα του Βυζαντίου ζωντάνευε σιγά - σιγά. Μια από τις πρώτες ενέργειες του Μωάμεθ Β΄ ήταν να επιβάλει στον πατριαρχικό θρόνο το Γεννάδιο, οπαδό της ανθενωτικής μερίδας. Ο σουλτάνος αναγνώρισε συγχρόνως τον πατριάρχη ως θρησκευτικό και πολιτικό αρχηγό όλων των ορθοδόξων.
Στον κλήρο ανατέθηκαν και δικαστικές εξουσίες, κυρίως για θέματα που αφορούσαν διαζύγια, κληρονομιές κ.ά. Στα εκκλησιαστικά αυτά δικαστήρια προσέφευγαν μερικές φορές και οι Τούρκοι, γιατί τα εμπιστεύονταν περισσότερο. Πατριάρχης και κλήρος βρέθηκαν στο πλευρό του ταπεινωμένου ραγιά σ’ όλη τη διάρκεια της σκλαβιάς και τον βοήθησαν να μην χάσει την πίστη του. Η προσφορά αυτή στάθηκε ανεκτίμητη, γιατί όποιος κρατούσε την πίστη του, κρατούσε και την ελληνική του ταυτότητα. Γύρω από το Πατριαρχείο, που ύστερα από αρκετές περιπέτειες μεταφέρθηκε στη συνοικία Φανάρι της Κωνσταντινούπολης, εγκαταστάθηκαν πολλοί Έλληνες.
Αυτοί με τη μόρφωσή τους και τις θέσεις που πήραν στην οθωμανική διοίκηση πρόσφεραν, σε αρκετές περιπτώσεις, μεγάλες υπηρεσίες στο Γένος. Από το όνομα της συνοικίας οι Έλληνες αυτοί ονομάστηκαν Φαναριώτες.
Οι Τούρκοι, εκτός από τις θρησκευτικές, έκαμαν και άλλες παραχωρήσεις στους υπόδουλους Έλληνες. Οι λόγοι για τους οποίους έκαμαν αυτές τις παραχωρήσεις, που επικράτησε να λέγονται προνόμια, είναι πολλοί: Γενικά οι Τούρκοι ασχολούνταν με τα πολεμικά έργα. Άφησαν λοιπόν το πεδίο ελεύθερο στους χριστιανούς να καταγίνονται με το εμπόριο, τη βιοτεχνία και τη γεωργία.
Αναγνώρισαν ακόμη κάποια αυτοδιοίκηση στις κοινότητες που υπήρχαν από παλιά, για να εξασφαλίσουν την είσπραξη των φόρων, αφού δεν είχαν οργανωμένο υπαλληλικό προσωπικό. Εξάλλου οι μουσουλμάνοι, που επιδίωκαν τον εξισλαμισμό των λαών τους οποίους υπέτασσαν, έδειχναν κάποιο σεβασμό για τους χριστιανούς και τους Εβραίους. Οι Τούρκοι βέβαια έκαμαν τις παραχωρήσεις για να εξυπηρετήσουν δικές τους ανάγκες. Οι Έλληνες όμως μπόρεσαν να τις αξιοποιήσουν για δική τους ωφέλεια: διατήρησαν τη θρησκεία και την ενότητα τους· προόδευσαν με τον καιρό στο εμπόριο, τη ναυτιλία και τη βιοτεχνία, ενίσχυσαν την αυτοδιοίκηση στις κοινότητες τους και κράτησαν τη γλώσσα τους, τα ήθη, τα έθιμα και τις παραδόσεις τους.
5. Ο σουλτάνος παραχωρεί προνόμια
Όσοι γλίτωσαν από τη σφαγή ή την αιχμαλωσία, εγκατέλειψαν τις εστίες τους με οποιονδήποτε τρόπο μπορούσαν. Έτσι η Πόλη σχεδόν ερημώθηκε. Ο Μωάμεθ Β΄ όμως, θέλοντας να την κάνει πρωτεύουσα του κράτους του, ζήτησε από τους κατοίκους να γυρίσουν πίσω. Υποσχόταν ακόμη ότι θα τους δώσει τα σπίτια τους και εγγύηση για τη ζωή τους. Κάποιοι τότε γύρισαν και η ρημαγμένη πρωτεύουσα του Βυζαντίου ζωντάνευε σιγά - σιγά. Μια από τις πρώτες ενέργειες του Μωάμεθ Β΄ ήταν να επιβάλει στον πατριαρχικό θρόνο το Γεννάδιο, οπαδό της ανθενωτικής μερίδας. Ο σουλτάνος αναγνώρισε συγχρόνως τον πατριάρχη ως θρησκευτικό και πολιτικό αρχηγό όλων των ορθοδόξων.
 |
| O Μωάμεθ Β΄ ο Πορθητής παραχωρεί τα προνόμια του Πατριαρχείου στον Πατριάρχη Γεννάδιο Σχολάριο |
 |
| Η περιοχή του Φαναρίου στην Κωνσταντινούπολη |
 |
| Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος. Φαναριώτης που έπαιξε σημαντικό ρόλο ως πολιτικός στην Επανάσταση του 1821 |
 |
| Αγορά στην Αθήνα την περίοδο της τουρκοκρατίας |
5. Ο σουλτάνος παραχωρεί προνόμια
Λύστε το σταυρόλεξο του μαθήματος:
